Köpeklerle iletişim aslında hayvan sahiplerinin bilgisi doğrultusunda şekilleniyor. Hayvan sahibi kendini köpek bakımı, eğitimi, beslenmesi, yaşamı konusunda ne kadar bilgilendirirse, bilinçlendirirse köpeğini de o kadar mutlu edebiliyor, köpeğinin ihtiyaçlarını da bir o kadar doğru anlayıp karşılayabiliyor. Ve ne yazık ki iş aslında çok erken yaşlara dayanıyor. Bebekliğe… Veteriner Davranış Uzmanı Veteriner Hekimi Gökhan Durukan hayvan sahiplerine yardımcı olabilmek adına, yavru köpeklerde eğitim ipuçları konusunda sorduğumuz sorularımızı cevapladı. İşte birçok hayvan sahibinin merak ettiği yavru köpek eğitim soruları:
Yavru köpeklerde ısırma dönemi ne kadar sürer?
Yeni doğanlar, annelerini emmeye başladıktan sonra ortalama 7 haftalık dönemde emme esnasında dişleriyle annelerinin meme başını ısırdıklarında sütün kesilmeye başlamasıyla ısırma davranışını kontrol etmeye ve ısırarak sonuç alamamayı öğrenmeye başlar. Bu nedenle anne-bebek köpek ilişkisi ısırma davranışında çok önemlidir. Bununla birlikte kardeşleriyle de oyun oynarken ağzın-dişlerin dahil edildiği oyunlarda karşı tarafa ağrı sızı oluşturmadan oyunu başlatmayı, devam ettirmeyi öğrenmeye başlar. Bu nedenlerle bebek köpeğin kardeşleriyle ve annesiyle gereken süreyi geçirdiği 12-14 haftaya kadar ısırmayı kontrol altına alması gerekiyor. Nöropsikolojik etkileşimi yeterli almış bir köpekte gözlenmemesi gereken bir harekettir.
Isıran yavru köpeğe yaklaşım nasıl olmalıdır?
Bahsedilen gelişime uygun büyüyememiş köpeklerde ısırma davranışı kontrolsüzdür, buna ek olarak bazı hasta yakının kendi bedenini oyun aracı olarak bebek köpeğe ısırmayı teşvik edici davranışlarla oyun başlatması ve sürdürmesi köpekte bu davranışın oyun başlatmak, sürdürmek için kullanılır olmasına neden olur.
Bu sorunun başladığı ya da süregeldiği yavru köpeklerde, köpeğin oyun ihtiyacı ısırma oyuncakları ile etkileşimli olarak başlatılmalı ve sürdürülmelidir. Köpek tarafından insanı ısırarak başlatılan oyunlar, kibarca ısırma oyuncaklarına yöneltilmelidir. Köpekte ortalama 4 aydan sonra ortaya çıkacak olan diş değişimi nedeniyle oluşan nesne ısırma ihtiyacı ise diş kaşıma-kemirme oyuncakları, tüketilebilir havuç, keçiboynuzu, dondurulmuş muz vb gıdalar ile karşılanmalıdır. Bu ihtiyaç 9. aya kadar yoğun sürecek ama hayat boyu da devam edecektir. Unutulmamalıdır ki köpekler cansız nesneleri bebekken anlamak için ağızlarıyla deneyimlemektedir.
Yavru köpeklere ceza vermek doğru mudur?
Bu durumlarda köpeğe ceza vermek ihtiyacını karşılamanın sağlanmaması ve stresini arttırıp kontrolü kaybetmesi nedeniyle, ısırma davranışının artmasına ve sonrasında da kaygı bozuklukları nedeniyle saldırganlık ısırıklarıyla birleşir hale getirir. Oyun ihtiyacı olan bir köpeğin oyun ihtiyacının doğru şekilde sağlanması için doğru zamanlama ve başlangıç uygulamaları gerekir.
Sizi ısırarak oyun başlatan bir köpeğe bağırmak/vurmak/ittirmek yerine, oyuncağa yönlendirip, kısa süre oyuncakla oynayıp, önüne vakit geçirmesi için mümkünse içinde gıda olan bir ısırma ya da beslenme oyuncağı vermek köpeği rahatlatıp sizden ısırarak oyun isteme ihtiyacını azaltır. Bu köpeklere mutlaka sakin zamanlarında ilgi vermek ve köpeklerin oyun için çağırılmaları gerekir.
Isırma davranışı ne zamana kadar devam ederse anormal olarak karşılanmalıdır?
Isırma davranışı karşı tarafın hayatını etkilediğinde, canını acıttığında, köpeğin diğer canlılarla etkileşimini bozduğunda, köpeğe zarar verici duruma soktuğunda anormal olarak kabul edilmelidir.
Yavru köpeklerde tuvalet eğitimi nasıl olmalıdır?
Yavru köpeklerde tuvalet eğitimi, doğduktan sonra 3. haftadan itibaren başlar. Köpek için doğru altlık zeminine, doğru zamanda ve komutla yönlendirilmesini içerir. 5-6 aylık yaşa kadar idrar ve dışkı tutulumu kısıtlıdır, hatalı lokasyona boşaltmalar olabilir. Kesinlikle ceza verilmemelidir. Önemli olan köpeğin bu süre içinde sürekli takip edilip, tuvalet zamanlarını öngörerek tuvalet alanına yönlendirilip, komutla boşaltımı kontrol edebilmesini sağlamaktır. Bebeklerde yarım saatte bir olan ihtiyaç yetişkin oldukça 3-4 defa olarak planlanmalıdır. Altlık olarak düz nesneler yerine, girintili çıkıntılı alanları kullanmak süreci hızlandırır.
Yavru köpeklerde en sık görülen davranış bozukluğu nedir?
Genel popülasyona oranla erken yaşta görülen sorunların başında, anneden erken ayrılmaya bağlı insan bağımlılığı ve sonrasında ayrılık ilişkili kaygı bozuklukları görülüyor, bu da aile ortamda yokken köpeğin tuvaletini kontrol edememesi, havlaması ve eşya parçalamasıyla kendini gösteriyor. Bununla birlikte korku davranışları da erken dönemde yetersiz zihinsel etkileşim alan yani evden dışarı çıkmayan, farklı tür canlıları görmeyen, farklı ortamlarda yürümeyen köpeklerde sıklıkla görülüyor.
Yavru köpek eğitiminde hayvan sahiplerinin yaptığı hatalar nelerdir?
Köpek eğitiminde en sık yapılan hata, köpeklere ceza, ağrı ve stres yaşatarak yapılan aslında eğitim diyemeyeceğimiz ama eğitim olarak pazarlanan, hayvanları baskınlıkla itaat ettirmeyi amaçlayan itaat eğitimleri ve boğma, dikenli ve elektrikli (titreşimli) tasmalar ile yapılan eğitimlerdir. Maalesef ülkemizde gizli saklı olarak köpek sahiplerinin fark etmesi önlenerek bu eğitimler yapılıyor.
Yavru köpeklere yaklaşım nasıl olmalıdır?
Yavru köpeklerin dünyası bizleriz, biz doğru bilgimizle onlara doğru bilgi aktarımı ve hayat aktarımı yaptığımız sürece istediğimiz ve birlikte yaşamaktan mutlu olacağımız ve köpeğimizin de mutlu olacağı bir köpek oluşturuyoruz. Köpeğimizi korkutmadan, onunla savaşmadan, istek ve ihtiyaçlarını göz ederek, bizim de isteklerimizi, temel yaşantımızı dikkate alıp, köpeğimizle yaptığımız her hareketin bir olumlu ve olumsuz sonucu olduğunu bilerek yaklaşmalıyız. Bu nedenle sevgi ve ilgiye ek olarak sizin gibi doğru ve etik basın kuruluşları vasıtasıyla doğru bilgiye ulaşıyor olmaları çok önemli.
Yavru köpeklere nasıl söz dinletilir?
Yavru köpeklerle ilişkimizin iyi olması ve onların bizimle bağının güçlü olması için istediğimiz davranışları yaptığında, sakin olduklarında, rahat olduklarında gıda, sevgi, oyuncak ile onları ödüllendirmeliyiz. Stresli durumlarda bulunmalarını önleyerek, davranışlarının bozulmaması bizi dinleyebilir olmaları için çok önemlidir.
Eklemek istedikleriniz…
Hem yavru hem de yetişkin köpeklerin mutlu olmalarında ve bizim onlarla mutlu olmamızda en temel etken sevgidir, sevginize doğru bilgileri eklediğiniz zaman köpeğinizle mutlu olmanız için hiçbir engel kalmayacaktır. Sevgili meslektaşım Yağmur’a güzel soruları ve beni sizlerle buluşturduğu için teşekkür ediyorum. Sevgiyle kalın.
